Yurtdışında üniversite okumak, birçok Türk öğrencinin isteği ve hayali olmuştur. Son yıllarda ise bu hayali paylaşanların sayısı bir hayli artmış durumda. İstediği bölümü kazanamamış olması veya kariyer yapmak istediği alanda daha iyi bir eğitim alacak olması, öğrencilerin yurtdışında üniversite eğitimi almayı tercih etmelerinin nedenleridir. Tercihi bu yönde olan öğrenciler, yurtdışında üniversite ve ülke seçimi için birçok araştırma yapmaya başlıyor.
Yurtdışında üniversite eğitimi hakkında bilgi almak isteyen öğrenci ve velilerinin merak ettikleri ortak sorular var. Ben de bu sorular üzerinden ilerleyerek, öğrencilerimizin son yıllardaki ülke ve bölüm tercihlerine nasıl karar verdiklerinin bir yol haritasını çizmeye çalışacağım.
Öncelik sırasına göre merak edilenler ve cevapları şu şekildedir:
1. Yurtdışında Üniversite için Bütçenize Uygun Olan ve Ekonomik Ülkeleri Belirleyin
Üniversite eğitiminizi yurtdışında almaya karar verdiyseniz ilk yapmanız gereken şey; bütçe planlamanız. Bütçe planlaması yapabilmek için de o ülkede eğitimin ücretli olup olmadığı, ücretliyse ne kadar olduğu; konaklama, yeme-içme ve sosyal yaşam giderlerinin ne kadar olduğunu bilmeniz gerekiyor.
Ülkelere Göre Üniversite Ücretleri
Almanya, Avusturya ve Norveç gibi ülkelerde eğitim ücretsizken; Polonya, Macaristan, Çekya, Rusya gibi ülkelerde yıllık okul ücretleri 2000-3500 Euro; İngiltere, Amerika, ve Kanada gibi ülkelerde okul ücretleri 15 bin Euro’dan başlamaktadır. Tıp, Eczacılık ve Diş Hekimliği gibi bölümlerdeyse bu maliyetler çok daha fazladır. Bu ücretlerin her yıl peşin veya her dönem başı 2 taksitle ödenmesi gerektiği unutulmamalı.
| Ülke | Mühendislik – İşletme | Tıp – Eczacılık |
| Almanya | 200-500 € | 200-500 € |
| Amerika | 25.000 $ | 60.000-100.000 $ |
| Avusturya | 1.500 € | |
| İngiltere | 12.000 £ | 32.000-50.000 £ |
| İtalya | 2.500 € | 550-2.300 € |
| Kanada | 20.000 CAD | 10.000-30.000 $ |
| Litvanya | 1000 – 5.500 € | 11.500 $ |
| Macaristan | 4000 € | 13.000-17.000 $ |
| Norveç | 80 € | 80 € |
| Polonya | 3200 € | 11.000 € |
| Rusya | 3.800 $ | 4.000 $ |
| Ukrayna | 2500 € | 3.500-5.000 $ |
Ülkelere Göre Yaşam Maliyetleri
Yurtdışında eğitim bütçenizi etkileyecek en önemli 2. faktör ise; konaklama, yeme-içme ve sosyal yaşam giderlerini içeren yaşam maliyetleridir. Bu maliyetler her ülkeye, hatta o ülkedeki şehirlere göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle eğitim bütçenizi planlarken, mutlaka ilgili ülke hakkında bilgi sahibi olan danışmanlarımızdan bilgi almanızı önermekteyim.
*Bu bilgilendirme ücretsiz olarak ön bilgilendirme dahilinde yapılmaktadır.
| Ülke | Aylık Yaşam Masrafı |
| Almanya | 700 € |
| Amerika | 1.700 $ |
| Avusturya | 700 € |
| İngiltere | 1.125 £ |
| İtalya | 550 € |
| Kanada | 1.400 CAD |
| Litvanya | 600 € |
| Macaristan | 500 € |
| Norveç | 700-1500 € |
| Polonya | 425 € |
| Rusya | 350 $ |
| Ukrayna | 245 $ |
Öğrenciler için Yasal Çalışma Hakkı
Eğitim bütçenizi planlarken, aylık yaşam masraflarınızı azaltabilmek için eğitim aldığınız ülkede çalışabileceğinizi unutmayın. Her ülkede hazırlık eğitimi haricinde, lisans veya yüksek lisans öğrencisi olduğunuz taktirde yarı zamanlı olarak çalışma izni verilmektedir. Haftada 20 saat çalışarak yaşam masraflarınızın büyük bir kısmını, bazı ülkelerde tamamını, karşılama şansınız mevcut. Üstüne basarak eklemem ve hatırlatmam gereken ise; bahsettiğimiz konunun bir garantisi olmadığı ve planlarınızı bu doğrultuda yapmanız gerektiği.
Ülkelerin Ekonomik Durumları ve İşsizlik Oranları
Herkesin bildiği gibi bir ülkenin ekonomik durumu; o ülkenin refahını, işsizlik oranını ve eğitim seviyesini doğrudan etkiliyor. Bu nedenle yurtdışında eğitim almayı planlayan öğrencilerimiz ve velileri, ülkelerin ekonomik durumlarıyla da doğrudan alakadarlar.
Basit bir şekilde ilişkilendirmek gerekirse; eğitim alırken çalışarak yaşam masraflarına katkıda bulunmak isteyen öğrenciler, işsizlik oranının düşük olduğu ülkeleri tercih ediyor. Bağlantılı olarak mezun olduktan sonraki zamanda o ülkede yaşamaya devam etmek için iş bulup çalışmanız gerekiyor. İşsizlik oranı düşük olan ülkelerde mezun öğrencilerin yerleşip kalma şansı da aynı oranda yüksek oluyor.
Örneğin; son yıllarda İtalya’da üniversite eğitimi alıp mezun olduktan sonra Türkiye’ye dönme oranları yüksek iken, Almanya’da eğitimini tamamlayıp Türkiye’ye dönen öğrencilerin sayısı İtalya’ya oranla çok düşüktür. Bunun nedeni ise, ekonomisi güçlü olan Almanya’da, öğrencilerin mezun olmadan önce bir işe girerek çalışmaya başlamalarıdır.
| Ülke | İşsizlik Oranı |
| Almanya | %6 |
| Amerika | %6 |
| Avusturya | %7 |
| İngiltere | %4,8 |
| İtalya | %10,5 |
| Kanada | %7,8 |
| Litvanya | %12,9 |
| Macaristan | %4,1 |
| Norveç | %5 |
| Polonya | %5,9 |
| Rusya | %4,9 |
| Ukrayna | %10,5 |
Mezuniyet Sonrası Çalışma ve Yaşama Kolaylığı
Eğer eğitim alacağınız ülkede kalıp yaşamak gibi bir planınızın varsa, o ülkenin kalıcı oturum izni ve vatandaşlık verme süreçlerini araştırmanızı öneririm. Her ülke bu konuda farklı prosedürler uygular ve bu prosedürlerin zorluk aşaması yine ülkeye göre değişmektedir.
2. Akademik Olarak Uygun Olduğunuz Ülkeleri Belirleyin
Yurtdışında eğitim ile ilgili ekonomik bütçenizin uygun olduğu ülkeleri belirlediniz. Şimdi sıra akademik olarak uygun olduğunuz ülkeleri belirlemekte.
Ülkelerin Üniversite Kabul Şartları
Tabi ki başvuru ve kabul şartları da ülkeden ülkeye, hatta okuldan okula göre değişiklik göstermektedir. Bu konuda yine akademik danışmanlarımızdan bilgi almanızı öneririm.
*Bu bilgilendirme ücretsiz olarak ön bilgilendirme dahilinde yapılmaktadır.
Örneklendirmek gerekirse; Almanya’da üniversite başvurusu yapabilmeniz için Türkiye’de üniversite sınavına girip okumak istediğiniz bölümün 4 senelik lisans eğitimine yerleşmiş olmanız gerekmektedir. Polonya’da üniversite okumak için ise; böyle bir şart aranmadan, lise mezunu olarak Polonya üniversitelerine başvuru yapma hakkına sahipsiniz.
Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği gibi bölümlerde ise durum biraz daha farklıdır. Almanya’da bu bölümler için yine Türkiye’de kazanma şartı aranırken; Polonya, Macaristan, Çekya, Litvanya, Rusya gibi ülkelerde üniversitelerin kendi medikal sınavlarına girerek başarılı olmanız gerekiyor.
3. Üniversitelerin Dünya Sıralamalarındaki Yeri
Üniversite eğitimine yurtdışında başlayıp, sonrasında Türkiye’deki bir üniversiteye transfer olmak veya mezun olduktan sonra Türkiye’de dönerek YÖK’ün düzenlediği STS (Seviye Tespit Sınavı) olmadan diploma denkliği almak isteyenlerin dikkat etmesi gereken konulardan biri de; YÖK’ün konuyla ilgili yapmış olduğu açıklamalar. Ben bu yazıyı hazırlarken, yani 2021 Temmuz ayında YÖK’ün yaptığı son açıklamada; Türkiye’deki bir üniversiteye transfer olmak isteyen öğrencilerde aranacak şart, o öğrencinin dünya sıralamasında ilk 400’te olması. Bu nedenle eğitim alacağınız üniversitenin, eğitime başladığınız sene QS World Ranking, Times Higher Education, ARWU gibi listelerde ilk 400’te yer alması çok önemli.
| Ülke | İlk 400’teki Üniversite Sayısı |
| İngiltere | 44 |
| Almanya | 23 |
| Rusya | 15 |
| Fransa | 13 |
| Hollanda | 10 |
| İspanya | 9 |
| İtalya | 8 |
| İsveç | 6 |
| Belçika | 5 |
| Danimarka | 5 |
| Avusturya | 4 |
| İrlanda | 3 |
| Norveç | 2 |
| Polonya | 2 |
Diğer yandan, “Eğitim alacağım üniversite, sıralamalarda ilk 400’te değilse ne olur?” sorusunu sorduğunuzu duyar gibiyim. Meraklanmayın, bir sorun teşkil etmez! İlk yapmanız gereken, eğitim alacağınız üniversitenin YÖK tarafından tanınıp tanınmadığı kontrol etmek. Bunu E-devlet şifrenizle online olarak kontrol edebilir veya eğitim danışmanınızdan isteyebilirsiniz. Eğer eğitim alacağınız üniversitenin tanınırlığı var ise yapmanız gereken, mezun olduktan sonra YÖK’ün ilgili birimine diplomanızın denkliği için başvuru yapmanız. YÖK, bazı bölümler için direkt olarak denklik verirken, bazı bölümler için STS (Seviye Tespit Sınavı) isteyebilir. STS sınavları, yılda 2 veya 3 defa yapılmaktadır. Bu sınavlardan %50 oranında başarılı olduğunuz taktirde, diplomanızın denkliğini alabilirsiniz.
Analitik düşünürsek, yukarıda bahsettiğim filtreleri kullanarak size uygun olan ülkeleri belirlerseniz karar aşamasını daha rahat atlatabileceğinizi düşünüyorum. Kariyerinizi belirleyecek bu denli önemli bir karar alırken mümkün olduğu kadar seçenekleri daraltarak daha kolay ve doğru bir sonuç almanız çok önemli.
Bu yazıyı okuyan tüm öğrencilere ve ailelerine kendileri için en uygun kararı vermeleri dileğiyle..